Χώρος:
μια πτυχή, μία αναδίπλωση.
Χρόνος:
η γραμμή που ενώνει το πριν και το μετά, μια ψυχολογική νοητική εντύπωση.

Space:
One aspect, one bend.
Time:
A line that unites before and after, an emotional and mental impression.

Γιώργος Δρόσος / Yiorgos Drosos

«Time and space, fill in the blank» – Μαρία Βασιλική Κενανίδου

Το ομώνυμο έργο Γιώργου Δρόσου «Time and space, fill in the blank» ένα, κατά Deleuze και Guattari, «ριζωματικό» έργο, αποτελεί μία τετραλογία που διαρθρώνεται μέσα στην διάρκεια έξι χρόνων (2015-2021) και απαρτίζεται από τα έργα: «Τime and space, fill in the blank» video 2015, «Νo news» Εγκατάσταση2015-16, «Τhe stolen video» Εγκατάσταση 2014 και «Τhough» video 3D modeling Photogrammetry Lighting, texturing 2021. Η ενότητα, δεν ακολουθεί γραμμική εννοιολογική ή χρονική διαδρομή και τα μέρη του αναπτύσσονται ελεύθερα, αλληλεπιδρούν και συνδέονται μεταξύ τους όπως τα ριζώματα ενός φυτού, πολυκεντρικά και ανοικτά σε πολλές πιθανές κατευθύνσεις, με συνεκτικούς υποδόριους ιστούς, χωρίς να υπάρχει μια αυστηρή ιεραρχία.

Η καλλιτεχνική του πρακτική, ανατρέπει παραδείγματα σκέψης και οργάνωσης που είναι περιορισμένα από ιεραρχικές και κεντρικές δομές. Με αυτόν τον τρόπο, τα έργα, προσπαθούν να διανοίξουν νέους δρόμους και να προάγουν μια πιο ανοικτή και ελεύθερη προσέγγιση στη σκέψη και την εμπειρία.

Η τετραμερής αυτή ενότητα συγκροτείται γύρω από ένα πολιτικό εννοιολογικό αλλά και παιγνιώδη πυρήνα: Το βίντεο «Τime and space, fill in the blank» που ήταν η εκκίνηση του καλλιτέχνη μέσα από μία προσμονή, το «Τhe stolen video» που συμβολοποιεί την απώλεια της προσδοκώμενης επιθυμίας του θεατή, ενώ το «Νo news» προχωρά στηνακύρωση της προσμονής για κάτι που δεν πρόκειται να έρθει, γιατί δεν υπάρχει. Και αναφέρεται στην απουσία ενημέρωσης, την απουσία αληθινού γεγονότος, την κατασκευή και την παραποίηση της πληροφορίας. Τέλος το τέταρτο έργο αποτελεί την κατάληξη στο δυστοπικό : «Τhough» που αφορά στη συνειδητοποίηση του κενού.

Η ανάλυση θα επικεντρωθεί στο ομώνυμο βίντεο «Τime and space, fill in the blank» που μαζί με το «Τhe stolen video» έλαβαν χώρα στο φεστιβάλ εικαστικών τεχνών «Πεδίο Δράσης Κόδρα 2016: ”Mind the Gap”.

Το «Τime and space, fill in the blank» λαμβάνει χώρα σε ένα δυστοπικό θαλασσινό τοπίο απόμακρης και σκληρής ομορφιάς, αλλά ταυτόχρονα με μια αίσθηση απομόνωσης και μοναξιάς, ερημικό, απειλητικό, αφιλόξενο, απόκοσμο, στείρο, που ενέχει όλα τα αντιθετικά συστατικά του σε συζεύξεις που ενδυναμώνουν την νοηματοδότηση και ενισχύουν την αρτιότητα της  σύνθεσης. 

Η Φωτιά, το Νερό, ο Αέρας και η Γη, τα τέσσερα βασικά αρχέγονα στοιχεία της φύσης που δομούν θεμελιακά τον κόσμο, κυρίαρχα, στο χωρίς ίχνος ζωής τοπίο, παραπέμπουν στα οντολογικά συστατικά της φύσης, προσδίδοντας στο έργο μία άχρονη και άτοπη χωροχρονική διάσταση. Ο συνδυασμός τους καταστροφικός και ευεργετικός ταυτόχρονα.

Ο κάδος, απομεινάρι του πολιτισμού, η μόνη παρουσία ανθρώπινης δραστηριότητας, εισάγει το πολιτικό στο εδώ και  τώρα και μέσα από τη μνημειοποίησή του, παραπέμπει σε πολιτικές αναταραχές, σύμβολο της φθίνουσας αξίας, παρακμής, εκφυλισμού, απώλειας μιας οντότητας, ενός συστήματος, μιας κοινωνίας ή μιας ιδέας.

Παρόλα αυτά, μπορούμε να εντοπίσουμε μια αντιθετική δυναμική στην καταστροφική ενεργητικότητα φωτιάς, που αν και μέσα σε κάδο απορριμμάτων στην έρημη παραλία αποτελεί μία εμβληματική και επιβλητική μεγαλοπρεπή συμβολοποίηση δύναμης, πηγής φωτός και δέους αλλά και θανάτου και παρακμής. Η φωτιά ως σύμβολο εξουσίας, και λάμψης αλλά και εγκατάλειψης, παρακμής, απορρύθμισης και ανασφάλειας. Την δεύτερη εκδοχή υπογραμμίζει εμφαντικά ο ανελέητος ήχος των κυμάτων που χτυπούν στην ακτή αργά αλλά με βία.

Ακόμη μία αντιθετική σύζευξη εντοπίζεται και στον αργό ρυθμό του κύματος, που έχει επιλέξει ο καλλιτέχνης, με  τον κανονικό ρυθμό της  φωτιάς που ακολουθεί τον ρυθμό της φύσης. Έτσι επιτυγχάνεται ένας εμπαιγμός της παραμετροποίησης του χρόνου. Του χρόνου με μια μπεργκσονική (Bergson) αναφορά στη διάρκεια, τη συνεχή ροή του και την εφήμερη φύση της πραγματικότητας. Εστιάζει στον χρόνο ως συνεχές ρεύμα που επηρεάζει την ανθρώπινη εμπειρία. Ο χρόνος δεν είναι απλά μια σειρά στιγμών, η γραμμή που ενώνει το πριν και το μετά, αλλά ένα συνεχές ρεύμα που αναπτύσσεται, μια ψυχολογική νοητική εντύπωση. Αυτό το ρεύμα αναδιπλώνεται και εξελίσσεται στη συνείδηση του θεατή.

Πρόθεσή του αποτελεί η προσπάθεια να αποφύγει την προκατασκευασμένη προκαθορισμένη αλγοριθμική σύνθεση, εντάσσοντας στην καλλιτεχνική του πρακτική  δύο διαφορετικές προσεγγίσεις που αποτελούν κινητήριο δύναμη στα έργα του τη «Θεωρία των Σφαλμάτων» (error theory) και τη «Θεωρία της απόκλισης» (detournement). Η σύνδεσή του με την θεωρία του κινήματος των Cobra και του Guy Debord/Situationists είναι σημαντική για τη διάρρηξη του κατασταλτικού ρόλου των αλγορίθμων που αποπειράται,  την ελευθερία της έκφρασης που επιδιώκει, σύμφωνα με την έννοια του “περιπάτου” (dérive) ενάντια στην τυποποίηση και την αντίδραση, ενάντια στον περιορισμό της δημιουργικότητας από το συστημικό και κανονικοποιημένο περιβάλλον.

Ο Alan Turing,  η Ada Lovelace (Augusta Ada Byron), αποτελούν τις εκκινήσεις του για τον ορισμό του κοινού πεδίου τέχνης και τεχνολογίας, μέσα από απρόσκοπτη έρευνα και συνεχή ενημέρωση, ενώ μέσα από την «Απόκλιση και Διαφοροποίηση» του Jean-François Lyotard αναδεικνύει κομβική τη σημασία της ανατροπής, της διαφοροποίησης και της δημιουργικής ανακαλυπτικής διαδικασίας για τον χωροχρόνο.

Ο καλλιτέχνης σε αυτή τη μεταβατική στιγμή της οπτικής κουλτούρας, μας χαρίζει εργαλεία για την κατανόηση και απεικόνιση της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας του παρόντος.  Μέσα από την απόκλιση, το λάθος και την ανεπάρκεια, εστιάζει στον χρόνο και ανιχνεύει την αλήθεια της εμπειρίας.  Με τη χρήση αλγορίθμων και προγραμματισμού στη  καλλιτεχνική πρακτική του, ο Γ. Δρόσος, μέσα από μία συμπαγή και δομημένη πολιτική θέση, μας εισάγει στο σύγχρονο μετασχηματισμό της σύγχρονης γραμματικής της όρασης, πλέον θεμελιώδους σημασίας για την εμπείρωση του τόπου και του χρόνου, για τη γνώση και ανάγνωση του κόσμου. Με το έργο του προτείνει την δική του οπτική γωνία για την σημερινή ανθρώπινη συνθήκη και δημιουργεί ένα έργο-κατοπτρικό είδωλο, με ενδομορφικές και εξωμορφικές παραμέτρους, που οριοθετούν και σχολιάζουν το πολιτικό πεδίο στο “εδώ και τώρα” .

Μαρία Βασιλική Κενανίδου